(φανταστικές συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους)

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ

Το να συναντήσεις μια τόσο ξεχωριστή, ιδιόρρυθμη αλλά και βαθιά απλή προσωπικότητα -με το ουσιαστικό περιεχόμενο της λέξης- όπως ο Τζίντου Κρισναμούρτι, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Κι αυτό όχι γιατί ο άνθρωπος Κρισναμούρτι είναι περίεργος ή σνομπ, κάθε άλλο. Αλλά γιατί και μόνο η μυθολογία που τυλίγει σαν αύρα τον σπάνιο αυτό άνθρωπο σε φέρνει σε δύσκολη θέση και σε υποχρεώνει να τον προσεγγίσεις με προσεκτικά βήματα. Ο ίδιος απορρίπτει κατηγορηματικά και, πολύ αυστηρά θα έλεγα, τον τίτλο του 'διδασκάλου'. Το ίδιο "απόλυτος" είναι για όλους τους τίτλους που του δόθηκαν κατά καιρούς από δημοσιογράφους, εσωτεριστικές οργανώσεις και μεμονωμένους διανοητές που τον γνώρισαν ή και έζησαν για κάποιο διάστημα μαζί του -"Γκουρού", "Σανυάσιν", "Μεσσίας", "Μαιτρέγια", "Μαχάτμα", κλπ.

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

Η συνάντησή μας είχε κλειστεί από κάποιον στενό φίλο του Κρισναμούρτι σε κάποιο ακριβό ξενοδοχείο του Άμστερνταμ, μία ημέρα πριν την έναρξη κάποιου νέου κύκλου ομιλιών σε ολόκληρη την Ολλανδία. Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του '80 και ο Κ. έχει διανύσει κιόλας περισσότερα από 40 χρόνια όπου σε ανοιχτές ομιλίες, μέσα από τα βιβλία του που μεταφράζονται πια σε ολόκληρο το κόσμο και από τηλεοπτικές ακόμη συνεντεύξεις, περνάει το μήνυμά του, την ανατρεπτική και επαναστατική του σκέψη, την "αιρετική" του βιοφιλοσοφία. Ο περίεργος Ινδός που κάποτε υπήρξε η ενσάρκωση του "τελευταίου Βούδα" και η μεγάλη ελπίδα της τρομερής Θεοσοφικής Εταιρίας για τον 20ο αιώνα, ο άνθρωπος με τα υπέροχα και διεισδυτικά μάτια, και τις απαλές και αρμονικές κινήσεις που γοητεύει όποιον κι αν συναναστραφεί μαζί του έστω και για πέντε λεπτά, δέχθηκε να μιλήσει μαζί μου και αυτό θεώρησα πως ήταν μια ξεχωριστή τιμή.

Η σουίτα του 3ου ορόφου στην οποία θα διέμενε για λίγες ημέρες ο Ινδός δάσκαλος ήταν άνετη, φωτεινή και απέριττη. Ο Κρισναμούρτι με υποδέχθηκε ευγενικά, με άψογους Λονδρέζικους τρόπους και επίσης καθαρά αγγλικά που έκαναν τα δικά μου να μοιάζουν με άναρθρες κραυγές!

Στο τραπέζι του σαλονιού είχε ήδη προσφερθεί τσάι και κάποια νόστιμα Ολλανδικά σοκολατάκια που τα τίμησα δεόντως!

Δέχθηκε πρόθυμα την παρουσία μαγνητοφώνου και αφού καθίσαμε ο ένας απέναντι στον άλλο, ζήτησε ευγενικά αλλά και με ενδιαφέρον πρόδηλο να μάθει για μένα...

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

             ΚΡΙΣΝΑ: "Μου ανέφεραν ότι είστε Έλληνας. Αυτό με χαροποιεί γιατί μου υπενθυμίζει την πανέμορφη αλλά και σπουδαία πατρίδα σας".

            "Την οποία, γνωρίζω πως έχετε επισκεφθεί ήδη από πολύ παλιά, έτσι δεν είναι;"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Ναι, και επιθυμώ να ξανάρθω, όποτε μπορέσω".

            "Αυτό θα χαροποιούσε, σας διαβεβαιώ και πάρα πολλούς που σας διαβάζουν και σας αγαπούν, τολμώ να πω, δάσκαλε".

            ΚΡΙΣΝΑ: "Ήδη χρησιμοποιήσατε δυο τόσο δύσκολες και, ακόμη, κακοποιημένες λέξεις. Δάσκαλος και αγάπη. Αλλά, ας μην θέσω εγώ το σχήμα της συζήτησης αλλά εσείς. Σας ακούω λοιπόν".

            "Επιτρέψτε μου να μείνω για λίγο στην Ελλάδα. Η πρώτη σας επίσκεψη έγινε πριν πολλά χρόνια, το 1930 και ενώ έχει προηγηθεί ένα χρόνο πριν περίπου, η περίφημη ομιλία σας, εδώ, στην Ολλανδία, που ξεκίνησε με την περίφημη φράση: 'Η Αλήθεια είναι μια χώρα προς την οποία δεν υπάρχει δρόμος ή μονοπάτι...' και δια της οποίας ουσιαστικά, ο ομφάλιος λώρος με την Θεοσοφική Εταιρία[1] κόπηκε για πάντα. Πέστε μου όμως για την πρώτη σας επίσκεψη στην Ακρόπολη και τον Παρθενώνα. Είχατε εκφραστεί με πολύ θερμά λόγια τότε για τα όσα είδατε και αισθανθήκατε στον Ιερό Βράχο[2]"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Ακόμη έχω ξέρετε, τα ίδια συναισθήματα που είχα εκείνη την ημέρα στον 'Ιερό Βράχο' όπως είπατε, της Ακρόπολης. Η πρώτη μου εκείνη επίσκεψη μου έδωσε την υπέροχη αίσθηση μιας ανάτασης, μιας ιερότητας αλλά όχι με την έννοια που τόσο έχει κακοποιηθεί και χρησιμοποιείται ξέρετε, από όλους πια. Γιατί ο Βράχος αυτός είναι αλήθεια ιερός επειδή, κάθε βράχος είναι ιερός. Ή όλα είναι ιερά ή τίποτε δεν είναι ιερό..."

            "Πριν έρθω στην Ολλανδία γι'αυτή τη συνέντευξη, όπως φαντάζεστε έκανα πολλή δουλειά. Μελέτησα τα βιβλία σας -αν και αυτό είναι κάτι που κάνω από χρόνια με τα όποια βιβλία σας έχουν εκδοθεί στην γλώσσα μας-, συνέλεξα όσες περισσότερες πληροφορίες είχα για τη ζωή σας και ομολογώ, πως το 'φαινόμενο Κρισναμούρτι' απέκτησε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις μέσα μου..."

            ΚΡΙΣΝΑ: "Ένα λεπτό, σας διακόπτω γιατί έχει σημασία. Είπατε τη λέξη 'φαινόμενο'. Αυτό τι σημαίνει; Κάτι ξεχωριστό; Κάτι ιδιαίτερο απ'αυτό που είστε εσείς ή ο πατέρας σας ή ο αδερφός σας; Τι σημαίνει η λέξη φαινόμενο, που είναι ελληνική, σωστά;"

            "Μα, νομίζω πως, έτσι κι αλλιώς είστε κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό αφού οι ομιλίες σας συγκεντρώνουν χιλιάδες κόσμου και τα βιβλία σας..."

            ΚΡΙΣΝΑ: "Δεν μου απαντήσατε και πρέπει να σας διακόψω πάλι. Έχει σημασία να στεκόμαστε σε ό,τι μπορεί να δημιουργεί παρεξηγήσεις. Επειδή συγκεντρώνονται χιλιάδες άνθρωποι και ακούν ένα Ινδό γέρο να μιλάει για το διαλογισμό ή για την πλάνη της σκέψης ή για το θάνατο, αυτό σημαίνει ότι ο Ινδός αυτός είναι κάτι ξεχωριστό σε σχέση με εσάς ή τον γείτονά σας; Καταλαβαίνετε που θέλω να επιμείνω; Παρακαλώ, μην προσπερνάτε 'ελαφρά' αυτά τα ερωτήματα γιατί τότε γίνεστε κι εσείς απλά ένας ακόμη 'ακροατής' που ήρθε να περάσει την ώρα του ή ένας 'αναγνώστης' που πήρε ένα ακόμη βιβλίο για να το βάλει στη βιβλιοθήκη του..."

            "Μα, νομίζω κι εσείς έχετε μιλήσει για τον εαυτό σας παλαιότερα και αρκετές φορές, θεωρώντας ουσιαστικά πως είστε ένα 'όχημα', ένα 'σκεύος εκλογής', όπως θα λέγαμε στην Ορθόδοξη χριστιανική ορολογία, για την εκπλήρωση του θεϊκού Σχεδίου ή κάπως έτσι..."

            ΚΡΙΣΝΑ: "Αυτό έχει πια τελειώσει, αυτή η συζήτηση εννοώ για το 'όχημα' που υποτίθεται ανακάλυψε κάποτε ο Λιντμπίτερ[3] και πίστεψε ότι είναι το 'μέσον', ο 'διάμεσος' για να μιλήσει κάποιος Διδάσκαλος, ο Μαϊτρέγια ή όποιος άλλος θέλετε εσείς. Όλα αυτά είναι γνωστά, έχουν συζητηθεί. Σε τι αλλάζει όμως αυτό εσάς ή τον όποιο τα ακούει αυτά; Σε τι άλλαξε η ζωή σας αν ξέρετε ότι ο Κρισναμούρτι είναι ή δεν είναι αυτό το όχημα ή το 'σκεύος εκλογής' που είπατε; Σε τι άλλαξε ο κόσμος επειδή μελετά την Βίβλο και τις Ουπανισάδες και τι προσφέρουν οι θεολόγοι, οι γκουρού, οι κάθε είδους δάσκαλοι σε σας με το να προσπαθούν να αποδείξουν ότι ο Ιησούς υπήρξε και ο Βούδας υπήρξε και έκαναν θαύματα και ήταν εκείνο ή το άλλο; Η ίδια αθλιότητα που υπήρχε στη ζωή σας -συγνώμη, απλά σας φέρνω ως παράδειγμα- πριν υπάρχει και μετά αυτή τη γνώση. Έτσι δεν είναι;"

            "Ναι, αλλά..."

            ΚΡΙΣΝΑ: "Προσέξτε, είμαστε σε κάποιο κρίσιμο σημείο. Εάν σας διαβεβαιώσω πως πράγματι ο επίσκοπος Λιντμπίτερ και η Μπέζαντ[4] και όλοι αυτοί της Θεοσοφικής Εταιρίας είχαν δίκιο και ο άνθρωπος που σας μιλάει ήταν το όχημα αυτό και όλες αυτές τις θεωρίες, εσείς σε τι γίνατε εξυπνότερος; Αγαπάτε περισσότερο τώρα από πριν; Είστε πιο ευφυής; Είστε ελεύθερος; Είστε διαφορετικός; Δεν συνεχίζετε την βία; Δεν συνεχίζετε την εξάρτηση; Δεν συνεχίζετε την θλίψη; Η γνώση αυτή δεν σας απελευθέρωσε, αντίθετα, σας έδεσε ακόμη περισσότερο στην σύγκρουση και την απάτη. Χωρίς αυτή τη γνώση ίσως να είστε καλύτερα αλλά με αυτή τη γνώση είστε σίγουρα δέσμιος και όποιος είναι κυνηγός των γνώσεων δεν μπορεί να βρει τίποτε από το Άγνωστο, το Αληθινό, βρίσκει ξέρετε μονάχα ό,τι αναμένει να βρει, το γνωστό, αυτό που είναι στο χτες. Κι εμείς, στις ομιλίες μας, αν έχετε παραστεί ποτέ, εργαζόμαστε σε άλλη κατεύθυνση..."

            "Έχετε διαβάσει όμως κι εσείς, έστω στη νεότητά σας, σούτρες του Βούδα, την Βίβλο και τον Αριστοτέλη. Έτσι δεν είναι; Πιστεύετε ότι δεν πρέπει να διαβάζει κανείς τίποτε;"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Όχι, δεν λέω αυτό. Δεν με ενδιαφέρει αν πρέπει ή δεν πρέπει να διαβάζει ή να πηγαίνει στην εκκλησία του ή να ακούει τον παπά του ή να νηστεύει 40 μέρες. Προσέξτε, είναι βαθύτερο το θέμα. Αυτό που ανακάλυψε ο Γκαουτάμα κάποτε δεν μπορεί να σας το μεταδώσει, δυστυχώς, όσο κι αν θέλει, ούτε εκείνος, ούτε ο Δαλάι Λάμα, ούτε κανείς. Αυτό που ανακάλυψε ο Γκαουτάμα τον απελευθέρωσε και εκεί τελείωσε το πράγμα, καταλαβαίνετε; Εκείνος το ανακάλυψε και εκείνος είναι ελεύθερος. Αν το ανακαλύψετε κι εσείς θα είστε κι εσείς ελεύθερος. Μα, δε θα μπορείτε μετά να το μεταδώσετε στον αδερφό σας. Θα πρέπει κι εκείνος να το ανακαλύψει μόνος. Όμως, επειδή συμπονάτε τον αδερφό σας που ενώ εσείς είστε ελεύθερος, εκείνος βρίσκεται ακόμη δέσμιος, μπορείτε απλά να τον ταρακουνήσετε λίγο, να τον σπρώξετε ίσως, να τον βοηθήσετε, αλλά εσείς δεν μπορείτε να τον ελευθερώσετε. Αυτό είναι όλο το θέμα και δεν χωράει καμιά παρερμηνεία, θεολογία και άλλες φιλοσοφίες. Το να φιλοσοφώ περί ελευθερίας, δεν σημαίνει ότι είμαι ελεύθερος. Το να γράφω βιβλία για τον Ιησού δεν σημαίνει ότι έχω βιώσει τίποτα απ'αυτά που βίωσε ο Ιησούς. Ακόμα κι αν μου πει κάποιος ότι ο Ιησούς επανενσαρκώθηκε και είναι ο περιπτεράς της γειτονιάς μου, εμένα δεν θα με ωφελήσει σε τίποτα, απλά, κάθε φορά που πια θα αγοράζω τσιγάρα ή περιοδικά, θα τον κοιτάζω με δέος και θα λέω από μέσα μου: 'είναι άραγε ο Χριστός αυτός ο άνθρωπος;' Καταλαβαίνετε πόσο ανόητος θα έχω γίνει!"

            "Άρα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι σκοπός των ομιλιών και των βιβλίων σας είναι η λειτουργία του περίφημου 'καθρέφτη' που είπατε κάποτε; Ότι δηλαδή, εσείς λειτουργείτε σαν καθρέφτης που ο άλλος βλέπει μέσα του τον εαυτό του;"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Και όταν φτάσει στο σημείο να σπάσει τον καθρέφτη τότε, ούτε εγώ είμαι αναγκαίος -στην ουσία ποτέ δεν ήμουν- ούτε εκείνος θα με θυμάται πια! Όταν θα σπάσει τον καθρέφτη θα είναι ελεύθερος!"

            "Αυτή η ελευθερία όμως, για την οποία μιλάτε συχνά και είναι αξονικό θέμα στα βιβλία σας, τελικά, αναρωτιέμαι, δεν αφήνει τον άνθρωπο μόνο; Δεν του αφαιρεί κάθε ελπίδα για το Θεό, την 'μέλλουσα ζωή', για την 'μετενσάρκωση' ή ό,τι άλλο; Η απόλυτη ελευθερία, τελικά, δεν ισοδυναμεί με την απόλυτη μοναξιά;"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Και γι'αυτό έχω ανάγκη από τον ιερέα, τον γκουρού, τον δάσκαλο. Επειδή συνειδητοποιώ ότι χωρίς αυτούς είμαι ένα τίποτα, ένα μηδέν. Να ο πυρήνας της αθλιότητας και της σκλαβιάς. Προτιμώ να είμαι σκλάβος αλλά ασφαλής στα δεσμά μου παρά ελεύθερος αλλά μόνος, αυτό δεν λέτε; Ναι, αλλά τότε ας μην ψάχνει κανείς να βρει τα αίτια των πολέμων, της ανισορροπίας, των ψυχολογικών παθήσεων, των ναρκωτικών και όλων αυτών. Κι όμως, σας λέω, πως στην ελευθερία αυτή δεν υπάρχει μοναξιά, υπάρχει αγάπη και νοημοσύνη. Μια ιδιαίτερη ποιότητα αγάπης, μια ιδιαίτερη ποιότητα πάθους που δεν συγκρίνεται με τίποτα. Κι όμως, όσες χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι επινοούν θεούς και ιερατεία και θρησκείες, τι έγινε; Οι πόλεμοι, η δυστυχία και η αθλιότητα επικρατούν σε όλο το πλανήτη. Οι θρησκείες αντί να ενώσουν τους ανθρώπους τους χώρισαν και τους εξοντώνουν. Που είναι η αγάπη του Θεού σε όλα αυτά; Ποιο είναι το 'θεϊκό Σχέδιο' που αναφέρατε πιο πριν σε όλα αυτά;"

            "Βλέπω ότι σιγά σιγά ο χρόνος που μου έχει διατεθεί ολοκληρώνεται και, είναι αλήθεια ότι αισθάνομαι πως η συζήτηση βρίσκεται σε πολύ ενδιαφέρον σημείο και μου έχουν γεννηθεί άπειρες ερωτήσεις. Θα περιοριστώ σε μια ή δυο για να μην σας κουράσω. Ένα από τα κομβικά σημεία όλων των βιβλίων σας είναι η απουσία παρηγορίας και η απουσία κάθε μεταφυσικής. Άρα η απουσία ελπίδας και 'παραμυθίας' βάσει της χριστιανικής ορολογίας τουλάχιστον. Τελικά, επιτρέψτε μου να θέσω ευθέως το ερώτημα, υπάρχει Θεός;"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Αυτό δεν είναι το κρίσιμο ερώτημα, παρακαλώ μη θεωρήσετε ότι προσπαθώ να αποφύγω την απάντηση. Μου το έχουν θέσει τόσες φορές, ξέρετε. Προσπαθούν να πάρουν ένα 'ναι' ή ένα 'όχι' ώστε να πουν ότι ο 'Κρισναμούρτι είναι ένθεος' ή ότι 'είναι άθεος'. Και στην πατρίδα μου, όποτε πηγαίνω και μιλώ, τα ίδια συμβαίνουν και αλλού, όπου πάω. Αλλά, αυτό δεν είναι το κρίσιμο ερώτημα. Και δεν αλλάζει πολλά αν σας πω εγώ ότι υπάρχει ή όχι. Αυτό που αλλάζει τα πάντα και μάλιστα αμέσως, είναι το να σταματήσω να ερευνώ φιλοσοφικά και ακαδημαϊκά και να δω, απλά να δω, τι είναι αυτό που γεννά τα ερωτήματα και δίνει τις απαντήσεις.Με το που καταφέρω να δω, όλα έχουν αλλάξει. Είμαι γεμάτος από μια κατανόηση, μια επίγνωση καλύτερα που είναι γεμάτη ενέργεια, γεμάτη φως! Δεν είναι εύκολο αυτό, αλήθεια δεν είναι. Όμως δεν είναι ακατόρθωτο, δεν απαιτεί να κάνετε γιόγκα ή να επαναλαμβάνετε κάποιο μάντραμ ή κάτι άλλο. Δεν απαιτεί παρά να αφεθώ για να δω στην ολότητά του το μηχανισμό του νου και είμαι πια εντελώς απελευθερωμένος από ερωτήματα και απαντήσεις που το ένα γεννάει το άλλο κλπ. Ουσιαστικά, πια, δεν με ενδιαφέρει τι υπάρχει και τι δεν υπάρχει, καταλαβαίνετε; Έχω πλέον επίγνωση της κίνησης του εαυτού μου, ξέρω πια, είμαι γεμάτος ενέργεια. Και αυτό δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή μιας άλλης ζωής που είναι γεμάτη αγάπη και ευαισθησία, πάθος και δράση".

            "Και έρχομαι σε κάτι τελευταίο. Ξέρω ότι δεν έχετε σχηματίσει κάποιο 'Κύκλο Μαθητών', κάποια 'Σχολή' ή κάτι ανάλογο. Επίσης γνωρίζω ότι δεν θέλετε να αφήσετε κάποιον διάδοχο, κάποιο συνεχιστή της διδασκαλίας σας. Κάποια παρακαταθήκη όμως σκοπεύετε να αφήσετε προς τις μελλοντικές γενιές; Κάποια πνευματική κληρονομιά, ας πούμε ή κάτι ανάλογο;"

            ΚΡΙΣΝΑ: "Αυτά που λέω συνέχεια, αυτά που σας είπα σήμερα, αυτά που περιέχονται στα βιβλία μου. Αρνηθείτε όποιον ισχυρίζεται πως κατέχει τη Γνώση και θέλει να σας την 'πουλήσει' ή να σας την 'χαρίσει'. Αρνηθείτε όποιον σας σερβίρει έτοιμη τροφή, είτε είναι πνευματική είτε όποιας άλλης μορφής. Αρνηθείτε τους 'σοφούς' και τους 'δασκάλους' που ισχυρίζονται ότι έχουν τα κλειδιά του Παραδείσου ή της Νιρβάνα. Τα κλειδιά τα έχετε εσείς. Βρείτε τα, χρησιμοποιείστε τα, ανοίξτε τα κελιά που σας έχουν αιχμαλωτίσει 5000 χρόνια τώρα και ελευθερωθείτε!"

           

* * *

---

[1]Η Παγκόσμια Θεοσοφική Εταιρία, ιδρύθηκε το 1875 στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ από την περίφημη Ρωσίδα μυστικίστρια και πνευματίστρια H.P.Blavatsky και τον συνταγματάρχη του Αμερικανικού Εμφυλίου H.S.Walkott με βασικό σύνθημα την 'δημιουργία του πυρήνα της Παγκόσμιας Πανανθρώπινης Αδελφότητας'. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια Εσωτεριστική Οργάνωση δομημένη στα πρότυπα του Ελευθεροτεκτονισμού με επιρροές από τον Ινδουισμό και τον Βουδισμό και με καθαρά συγκρητιστική διδασκαλία που περιελάμβανε την 'μυστική γνώση' της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Καμπαλά, των Γνωστικών κ.α. Πολύ σύντομα απέκτησε μεγάλη δύναμη και χιλιάδες οπαδούς στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη ενώ αργότερα η έδρα της μετεφέρθη στο Αντιάρ της Ινδίας. Παράρτημά της εξακολουθεί να λειτουργεί στην Ελλάδα.

[2]Σε ένα γράμμα του στην Λαίδη Έμιλυ από την Αθήνα, μεταξύ άλλων ο Κρισναμούρτι αναφέρει: "Ποτέ μου δεν είχα δει κάτι τόσο όμορφο, απλό και δυνατό, όσο ο Παρθενώνας. Ολόκληρη η Ακρόπολη είναι εκπληκτική, σου κόβει την ανάσα, και όλα τα άλλα που έχουν σχέση με την έκφραση του ανθρώπου είναι χυδαία, μέτρια και γεμάτα σύγχυση. Τι άνθρωποι ήταν αυτοί οι λίγοι Έλληνες! Πρέπει να τον δει κανείς για να καταλάβει ότι κάθε τι άλλο που δεν βαδίζει στο δρόμο της αιωνιότητας είναι ασήμαντο, γελοίο και ανόητο...". Στην πρώτη του αυτή επίσκεψη στην Αθήνα, ο Κρισναμούρτι ήταν 35 χρόνων.

[3]C.W.Leadbeater. Ένα από τα ηγετικά στελέχη της Θ.Ε. ουσιαστικά δεύτερος τη τάξη μετά την Α.Μπέζαντ. Μυστηριώδης και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με υποτιθέμενες σημαντικές αποκρυφιστικές και πνευματικές ικανότητες και δυνάμεις. Είναι ο άνθρωπος που "ανακάλυψε" τον Κρισναμούρτι στο Αντιάρ της Ινδίας το 1909 και είναι εκείνος που πρώτος υποστήριξε ότι το 14χρονο παιδί θα γινόταν το ανθρώπινο όχημα για τον 'Κύριο Μαϊτρέγια', τον Παγκόσμιο Διδάσκαλο, τον οποίο η Θ.Ε. πρέσβευε ότι θα ενσαρκωνόταν στον 20ο αιώνα ως νέος Βούδας ή νέος Μεσσίας για να οδηγήσει την ανθρωπότητα.

[4]Annie Besant. Μετά τον θάνατο της Μπλαβάτσκυ το 1891 και του Ουόλκοτ το 1907 έγινε η επόμενη πρόεδρος της Θ.Ε. Συνδέθηκε πολύ συναισθηματικά με τον νεαρό Κρισναμούρτι -ο οποίος την αποκαλούσε 'άμα', μητέρα δηλαδή- και ήταν αυτή που κινητοποίησε όλο το μηχανισμό της πανίσχυρης ακόμη και πλούσιας Θ.Ε. για να προπαγανδίσει την έλευση του Μαϊτρέγια διά του οχήματός του, του Κρισναμούρτι.