Νημερτής

Από παλιά μου συνέβαινε… δεν θυμάμαι πόσο παλιά αλλά δεν έχει σημασία… φίλοι και γνωστοί κάποια στιγμή με ρωτούσαν «τι μου προτείνεις να διαβάσω;» ή «τι πιστεύεις πως θα έπρεπε να διαβάσω;». Μια φίλη κάποτε το έθεσε πιο στενά το ζήτημα, πιο συγκεκριμένα… «πες μου τα 20 βιβλία που κατά τη γνώμη σου θα έπρεπε οπωσδήποτε να διαβάσω τα επόμενα χρόνια… κι ας μην το κάνω».

Πάντα είχα αμηχανία να απαντήσω σε ερωτήσεις που δεν συνηθίζω να θέτω. Σε ερωτήσεις που στην ουσία δεν έχουν απάντηση. Όποτε το επιχείρησα, να συγκεντρώσω πρόχειρα μια λίστα από τα must read βιβλία και να τα προτείνω σε κάποιον, το μετάνιωσα. Κι η απάντηση είναι βέβαια εύκολη και προφανής για όποιον είναι στην περιπέτεια του βιβλίου εξ’ απαλών ονύχων… Τώρα, δικαιολογημένα θα αντιλέξει κάποιος "μα, έχεις στο ιστολόγιό σου μια λίστα βιβλίων, αυτό δεν είναι έμμεσα μια πρόταση;" Ίσως να είναι ίσως και όχι. Είναι περισσότερο δικές μου, προσωπικές αγάπες. Και αφήνω τη διερεύνηση σε όποιον θέλει να την κάνει.

Η σχέση με το βιβλίο είναι προσωπική. Η ανάγνωση και η μελέτη ακόμη περισσότερο, είναι μια απόλαυση μοναχική… σου δεσμεύει χρόνο και σε «αλλοιώνει» είτε το θέλεις είτε όχι… σε μια παλιότερη ανάρτηση μάλιστα είχα ισχυριστεί κι ακόμη το υποστηρίζω, ότι η ‘βύθιση’ στους κόσμους των βιβλίων θέλει προσοχή, θέλει ψάξιμο… δεν είναι ‘πάρε, διάβασε και δεν τρέχει τίποτα’. Γιατί ο κόσμος του κάθε συγγραφέα είναι πάντα ένα ολοκληρωμένο σύμπαν… και μπορεί να είναι και εχθρικό… οπωσδήποτε θα είναι και εχθρικό…

Το να προτείνεις ένα ‘νοσηρό’ βιβλίο που ταυτόχρονα είναι για σένα άκρως απολαυστικό και μεθυστικό μπορεί να αποδειχθεί δηλητήριο για τον ψυχισμό ενός άλλου. Και το αντίστροφο. Δεν υπάρχει ‘ανώδυνο’ καλό βιβλίο. Εκτός αν μιλάμε για κατανάλωση όπως στα ταχυφαγεία… τρως για να υπάρχει κάτι στο στομάχι κι αν ακόμα είναι νόστιμο και σχεδόν πάντα είναι, θα το πληρώσεις μετά… 

Πιο πολύ συνηθίζω να προτείνω συγγραφείς, αν ερωτηθώ κι αυτό με την απαραίτητη συστολή… Θα μπορούσα άνετα να προπαγανδίσω τον Σαραμάγκου ή τον Μπόρχες, ή ακόμα τον Κρισναμούρτι και τον Καζαντζάκη, για να αναφέρουμε κάποιους πολύ γνωστούς και ‘αποδεκτούς’… θυμάμαι όμως μια φίλη μου που όταν διάβασε το «Κατά Ιησούν» του Πορτογάλου νομπελίστα, κάποια στιγμή γύρισε και με ρώτησε «γιατί μου πρότεινες αυτό το βιβλίο;» Είχε ξεχάσει ότι της είχα αναφέρει απλά τον συγγραφέα… εκείνη είχε διαλέξει το συγκεκριμένο βιβλίο όμως το οποίο φαίνεται πως έδρασε υπόρυχα και βαθύτερα απ’όσο ίσως κι εκείνη περίμενε.

Μην ξεχνάμε ότι η λογοτεχνία δεν είναι όπως ο κινηματογράφος. Μια ταινία, όσο σημαντική κι αν είναι έχει ένα συγκεκριμένο βεληνεκές και μπορεί να διατρήσει μεν κάποια στρώματα του είναι μας αλλά πολύ σπάνια θα εισέλθει στον πυρήνα μας… ένα βιβλίο όμως, που η μελέτη του μπορεί να σου πάρει από κάποιες μέρες έως και… χρόνια, μπορεί να αποτελέσει την αρχή μιας φοβερής επανάστασης… πνευματικής και συναισθηματικής…

Κι αυτό είναι το μεγαλείο της γραφής και της τέχνης της γραφής…

Πρόλογος είναι όλα αυτά… και μάλλον περιορισμένος… το κυρίως θέμα είναι το βιβλίο που διαβάζω τον τελευταίο καιρό και με έχει απασχολήσει ιδιαίτερα… μιλώ για το METRO2033 του Ντμίτρι Γκλουχόφσκι (Μετ. από τα Ρώσικα: Σταυρούλα Αργυροπούλου, Καστανιώτης)

Κι είναι η αλήθεια ότι είχε καιρό να με απασχολήσει σοβαρά ένα πόνημα επιστημονικής φαντασίας. Μου το έδωσε κάποια στιγμή ο αδελφός μου και πριν το βάλω σε ένα ράφι το ξεφύλλισα βαριεστημένα. Έτσι αρχίζουν καμιά φορά οι μεγάλες αγάπες και οι δυνατοί πονοκέφαλοι.

Διαβάζω στο συνοπτικό βιογραφικό στο σχετικό καλαίσθητο site http://www.metro2033.gr/

«…Προτού εκδοθεί, κεφάλαιά του είχαν δημοσιευθεί στο Internet και σε αρκετές διαδικτυακές βιβλιοθήκες. Καθώς τα κεφάλαια του βιβλίου δημοσιεύονταν στο Internet, οι αναγνώστες των ιστοσελίδων αυξάνονταν συνεχώς και μάλιστα πολλοί από αυτούς άρχισαν να διεκδικούν συμμετοχή στη διαμόρφωσή του…»

Αυτό ομολογώ το χάρηκα… κάπου διάβασα πως το συγκεκριμένο μυθιστόρημα ουτοπικής φαντασίας, έγινε ζήτημα μεταξύ των φοιτητών, έγινε θέμα συζήτησης και, ανταλλαγής απόψεων αλλά και λογομαχιών. Κι αυτό με εξιτάρισε ομολογώ ακόμα περισσότερο. Όταν κάτι προκαλεί συζήτηση σημαίνει ότι γεννάει στοχασμό και αυτό από μόνο του αρκεί για να του αφιερώσεις τον πολύτιμο χρόνο σου. Το ότι έχει γίνει και… survival horror first-person shooter video game δεν προσθέτει κάτι στην υπόθεση. Απλά αυξάνει τη μυθολογία του συγκεκριμένου προϊόντος.

Θα μπορούσα να γράψω πολλά για το συγκεκριμένο ‘σύμπαν’ που φιλοτεχνεί επιδέξια ο συγγραφέας μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του. Προτιμώ να μην γράψω σχεδόν τίποτα. Μόνο πως η γραφή του (μέσα από τη μετάφραση ό,τι καταλαβαίνει κανείς και με όποιες… ώρες πτήσης έχει στην ανάγνωση) είναι απέριττη, επαρκής, ροϊκή και ικανή να αναπαραστήσει με ενάργεια ό,τι η φαντασία του γέννησε. Το ταξίδι του ήρωα Αρτιόμ μέσα στο αχανές Μετρό της Μόσχας είναι οπωσδήποτε συναρπαστικό. Ενός ήρωα που εξερευνά σε μικρογραφία όλο τον κόσμο, τις ακραίες ιδέες, τις αποκαλυπτικές θεωρίες, τις έξαλλες φαντασιώσεις, την ανθρωπιά, τη μοναξιά, τον εαυτό του τελικά… κι όλα από σταθμό σε σταθμό… από έναν πλανήτη σε άλλο… Οι φασίστες, οι Κόκκινοι, οι Ιαχωβάδες, οι ουδέτεροι, οι αλήτες, οι περιθωριακοί αναρχικοί, οι μεταλλαγμένοι, τα τέρατα που έχουν στοιχειώσει την επιφάνεια της Γης – υπάρχει κι εκεί δράση - οι φοβισμένοι συνάνθρωποί του, η αγωνία του και η σχέση του με αυτό που είναι… ως κληρονομιά ενός κόσμου που έχει χαθεί οριστικά (;)

Ενστάσεις;

Ομολογώ πως έχω κάποιες… δεν τις εκθέτω τώρα κι αυτό γιατί θα επηρέαζα κάποιον που θα ήθελε να το διαβάσει χωρίς ‘υποδείξεις’.

Κανένα ανθρώπινο έργο δεν είναι τέλειο άλλωστε. Η ουσία είναι πως η φαντασία τολμά και μας λείπουν τολμητίες… διψάμε γι αυτούς… που όχι μόνο έχουν το κουράγιο να βλέπουν αλλά και να μη φοβούνται αυτό που βλέπουν… προσωπικά τους καλωσορίζω και τους χαίρομαι…