Ας ευγνωμονούμε τη φύση λοιπόν…

«…Έτσι γίνονται τώρα τα πρώτα πραγματικά βήματα από την ωμότητα στον πολιτισμό, ο οποίος συνίσταται όντως στην κοινωνική αξία του ανθρώπου. Έτσι αναπτύσσονται σιγά-σιγά όλα τα χαρίσματα, διαμορφώνεται η καλαισθησία κι ακόμη γίνεται με την πρόοδο της διαφώτισης η αρχή για τη θεμελίωση ενός τρόπου σκέψης, ο οποίος, με τον καιρό, μπορεί να μεταβάλει την ωμή φυσική καταβολή να διακρίνουμε ηθικά, σε καθορισμένες πρακτικές αρχές και συνεπώς μια παθολογικά αποσπασμένη συναίνεση προς μια κοινωνία τελικά σε ηθικό όλον. Δίχως εκείνες, τις καθ’εαυτές όχι βέβαια αξιαγάπητες ιδιότητες της ακοινωνησίας, από τις οποίες εκπηδά η αντίσταση, την οποία κατ’ανάγκη θ’απαντήσει εγωπαθώς επαιρόμενος ο καθένας, θα παρέμεναν όλα τα χαρίσματα παντοτεινά κρυμμένα μέσα στο βλαστό τους, σε μια αρκαδική ζωή βουκολικού ειδυλλίου, σε τέλεια αρμονία, αυτάρκεια και αμοιβαία αγάπη. Οι άνθρωποι, ήσυχοι σαν τα πρόβατα τα οποία οδηγούν στη βοσκή, δεν θα έδιναν στην ύπαρξή τους αξία μεγαλύτερη απ’όση έχει η ζωή του κοπαδιού τους. Δεν θα εκπλήρωναν το κενό της δημιουργίας ως προς τον σκοπό ως έλλογη φύση. Ας ευγνωμονούμε τη φύση λοιπόν που είμαστε ασυμβίβαστοι, δυσμενείς και ζηλότυποι ματαιόδοξοι, που έχουμε το ανικανοποίητο πάθος να έχουμε ή και να άρχουμε! Δίχως αυτά δεν θα ύπνωτταν όλες οι εξαίρετες καταβολές στην ανθρωπότητα για πάντα ανανάπτυκτες…»

Immanuel Kant, Μεταφυσικές Αρχές της Φυσικής Επιστήμης [Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft] (1786)

 

Καμιά φορά από ένα μικρό απόσπασμα μπορεί κάποιος, αν είναι ασκημένος στην παρατήρηση να συντάξει κανονική διατριβή. Για τον μεγάλο Καντ έχει ειπωθεί ότι υπήρξε ο πρώτος… μετά τον Πλάτωνα. Οι δυο μεγάλοι πυλώνες της φιλοσοφίας διαχρονικά και παγκόσμια. Δεν έχει σημασία αν συμφωνεί κάποιος ή διαφωνεί –προσωπικώς τείνω να συμφωνήσω. Όμως, μέσα στην καρδιά του Διαφωτισμού, ο ‘ασκητής της Καινιξβέργης’ που μας παρότρυνε να ‘τολμάμε να σκεφτόμαστε’ και πολύ καλά έκανε, διατυπώνει αφορισμούς και… προφητείες που έμελλαν και να πραγματωθούν και να φαντάζουν σήμερα σαν… κόλαση. Η ‘τέλεια αρμονία, αυτάρκεια και αμοιβαία αγάπη’ θεωρούνται αξίες μιας ‘αρκαδικής ζωής βουκολικού ειδυλλίου’, χαρακτηριστικές εκφράσεις της εποχής του με την έντονη επίδραση του Ρουσσώ και της αυταξίας του συναισθήματος και της λατρείας της φύσης. Για να εκπληρώσουν οι άνθρωποι τον σκοπό τους ως ‘έλλογες φύσεις’ –εδώ κάτι θα είχε να μας πει και ο Αριστοτέλης- πρέπει να ξεφύγουν από την ζωή του ‘προβάτου’ και να περάσουν σε έναν άλλο… βιότοπο. ‘Ας ευγνωμονούμε τη φύση λοιπόν που είμαστε ασυμβίβαστοι, δυσμενείς και ζηλότυποι ματαιόδοξοι, που έχουμε το ανικανοποίητο πάθος να έχουμε ή και να άρχουμε! ‘ λέει ο μεγάλος διανοητής που έκοψε την ιστορία της φιλοσοφίας ξανά στα δυο όπως είχε κάνει ο Πλάτων αιώνες πριν.

Και αναρωτιέμαι, τι προετοίμασαν όλα τούτα;

Μήπως το χάος που ζούμε σήμερα μετά από 250 χρόνια; Γιατί και ασυμβίβαστοι είμαστε και ματαιόδοξοι και έχουμε και άρχουμε… και ο πλανήτης στενάζει κάτω απ’τη ματαιοδοξία μας και την αρχομανία μας…

Και προσβλέπουμε στην ‘αρκαδική’ βουκολική ζωή ως έναν παράδεισο ‘αρμονίας και αγάπης’ για να ξεφύγουμε από τα ψυχοφάρμακα…