Το Έργο

(Μια πρώτη προσέγγιση)

Ό

λες οι δράσεις του ανθρώπου, στην ουσία, δεν είναι παρά συγκλίσεις σε μια ‘ηρωική έξοδο’… αυτό εξυπηρετούν και οι προσωρινές διαφυγές, οι πρόσκαιρες αποδράσεις, οι κοπιώδεις προσπάθειες, οι πυρετικές δραστηριότητες, οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει προσομοίωση του Έργου.

Εάν στο μυητικό μονοπάτι, το Έργο νοείται ως η συστηματική εσωτερική εργασία για την οριστική μετάβαση στην ‘άλλη όχθη’ με τον μέγιστο δυνατό βαθμό επίγνωσης, στην καθημερινότητα όλα τα επιμέρους έργα αποσκοπούν στην εξασφάλιση ‘σταθμών’ μετεπιβίβασης… η μια δραστηριότητα τελειώνει και οφείλουμε να έχουμε έτοιμη την επόμενη… εάν μείνουμε αργοί, η υπενθύμιση της θνητότητας και του παραλόγου του βίου μας βαραίνει, μας συνθλίβει, μας μουδιάζει. Μοιάζουμε με τον αθλητή που βάζει συνεχώς τον επόμενο στόχο του… σπάει το ένα ρεκόρ και πάει για το επόμενο… δεν έχει τέλος αυτός ο δρόμος… αλλά χωρίς τις ενδιάμεσες στάσεις, η στατικότητα θα επιφέρει την κατάθλιψη και το θάνατο. Ο αθλητής, έπαιζε ακριβώς αυτό το ρόλο στους αρχαίους γυμνικούς αγώνες (όχι μόνο σ’αυτούς της Ολυμπίας). Θύμιζε την υποχρέωση όλων στην διαρκή δράση, στην υπέρβαση των ορίων και την μέγιστη σημασία του ίδιου του έργου. Ο αθλητής ήταν ένας πολεμιστής που δεν σταματούσε σε καμιά επίτευξη καθώς ήταν ενταγμένος στη Ροή και η ροή είναι ατελεύτητη… Οι αγώνες άλλωστε, αποτελούσαν και προβολές των άθλων του Ηρακλή… ενός Ήρωα που επέτυχε την έξοδό του και σε μυθικό επίπεδο γεφύρωσε τα ‘μικρά έργα’ (τους άθλους) με το Μεγάλο Έργο (την συνάντηση με τον εαυτό του, την μυητική του ολοκλήρωση).

Το Μεγάλο Έργο (Magnum Opus όπως το γνώριζαν οι αδελφοί του Μεσαιώνος) είναι μάλλον απρόσιτο για τον μέσο άνθρωπο, τον ‘απλό’ άνθρωπο, πάει να πει τον οποιονδήποτε είναι ριγμένος με τα μούτρα στη βιοτή, στις μέριμνες του βίου. Γίνεται αντιληπτό μονάχα σε στιγμές, μικρές εκλάμψεις υπερ-αντιληπτικής θεώρησης, ανοίγματος των σφαλισμένων πόρων. Όταν αντικρίζει κανείς ένα εκπληκτικό έργο τέχνης, όταν ακούει μια θεία μουσική, όταν του ‘επιτεθεί’ ένα λογοτεχνικό αριστούργημα. Η Τέχνη, θεωρώ, έχει αυτό το συγκλονιστικό όπλο: σε ακινητοποιεί, σε αποστομώνει, σε γυμνώνει, σε υποχρεώνει σε παύση, σε αφήνει αθωράκιστο… για λίγο όμως… σύντομα οι πόροι κλείνουν… πρέπει να προστατευτείς, πρέπει να γυρίσεις στη μηχανικότητα της επανάληψης, πρέπει να… επιβιώσεις. Αν δεν είσαι ‘έτοιμος’, αν δεν είσαι ‘συντονισμένος’, αν δεν είσαι μυημένος δηλαδή, η παρατεταμένη έκθεση στην Αλήθεια θα σε συντρίψει ανάλογα με την τύφλωση που θα υποστείς αν επιμένεις να αντικρίζεις τον ήλιο χωρίς γυαλιά.

Τα μικρά έργα έχουν την ταπεινή τους εισφορά αλλά το καύσιμό τους είναι λίγο, εξαντλείται γρήγορα. Μια επίτευξη διαρκεί περίπου όσο και οι έπαινοί της και συνεπώς πρέπει να αναμένει η επόμενη. Μια σισύφεια, διηνεκής προσπάθεια να περάσεις επιτέλους το βράχο από το φρύδι του πρανούς, να τον ακινητοποιήσεις σε κάποιο σημείο… να επιτύχεις την αποστολή σου… δεν θα συμβεί ποτέ, ευτυχώς… διότι η απέραντη μοναξιά που ακολουθεί δεν καλύπτεται με τίποτα… ο βράχος θα κατρακυλά ισοβίως ώσπου οι δυνάμεις σου να σε εγκαταλείψουν και να αναφωνήσεις φιλοσοφώντας μελαγχολικά ‘έδωσα τον καλό αγώνα’ και να περάσεις κι εσύ στα μυστικά δώματα του απείρου… Η ηρωική σου έξοδος μπορεί να μην επετεύχθη όπως ίσως νόμιζες αλλά ‘δικαιώθηκε’ μέσα από το ίδιο το έργο. Μπορεί να μην το αντιλαμβάνεσαι αλλά έχει συμβεί.

Υπάρχει απόγνωση και θλίψη σε όλο αυτό; Προφανώς αν και τελικά, αρκεί να στρέψεις τον εσωτερικό φακό σε μια άλλη στόχευση για να διαπιστώσεις ότι το περίφημο ‘ταξίδι στην Ιθάκη’ δεν έχει μονάχα μια διάσταση αλλά σχεδόν μορφοποιεί τον αρχέγονο συμβολισμό της μινωικής λάβρυος, του περίφημου διπλού πέλεκυ που κόβει και προς τα έξω όσο και προς τα μέσα. Είναι γνωστό ότι η λάβρυς υπήρξε μαγικό σύμβολο και έμβλημα μυητικών ταγμάτων από τις πρώτες εποχές. Το Έργο είναι πάντα και εξωτερικό όσο είναι και εσωτερικό. (Στοχασμός και πολιτική δράση, για παράδειγμα). Άλλο αν έχουμε πλέον απομείνει με τον απλό πέλεκυ της μιας κόψης, της εξωτερικής αγνοώντας πως ο ακατέργαστος εαυτός δεν μπορεί να οικοδομήσει ούτε καν να συμμετάσχει στο εξωτερικό ολοκληρωμένο έργο. Επανερχόμενος στον Ηρακλή, καταλαβαίνει κανείς πώς ‘δένουν’ όλα στον αρχαίο συμβολισμό. Η διπλή δράση του μεγάλου ήρωα (σε επίπεδο άθλων και σε εσωτερικό επίπεδο) υπενθυμίζεται διαρκώς στη διδασκαλία των μυστηρίων.

Είτε το αποδέχεται κανείς, είτε όχι, βρίσκεται έτσι κι αλλιώς ενταγμένος στη Ροή από την εκκίνησή του ως την περαίωση της πορείας του. Δεν είναι μόνος στο Μεγάλο Έργο αλλά απομένει μόνος αν αποκόψει κάθε σύνδεσμο μ’αυτό και δώσει όλη του την ενέργεια, όλες του τις δυνάμεις στις επιτεύξεις των μικρών έργων. Η βαρύτητα της ύλης όμως είναι τόσο ισχυρή που δύσκολα μπορεί να ξεφύγει. Κι αυτό εύκολα το καταλαβαίνει κανείς.

Σε όλη αυτή την αφήγηση, θα έπρεπε να εξετάσει κανείς διεξοδικά όλες τις άλλες παραμέτρους ως ζεύγη αντιθέτων που επηρεάζουν αποφασιστικά. Το βλέμμα (και την τυφλότητα), τη Ροή (και τη στατικότητα), την Δράση (και τη δραστηριότητα), το Εν (και την πολλαπλότητα)… και αρκετά άλλα…

…κι είναι πολλά να ειπωθούν ακόμα…

Reborn #2

Martin Smolak

Ελιγμοί εσωτερικής δράσης

Να σου αρνούνται το βλέμμα κι εσύ να μην ρίχνεις το φταίξιμο στα μάτια

Να ξημερώνει η νύχτα κι εσύ να μη θρηνείς την ημέρα

Να αρνείσαι πεισματικά να είσαι διάφανος ακόμα κι αν έχεις ενοχές που είσαι σκοτεινός

Να φυσά τόσο δυνατά που να πιστεύεις πως όλα θα εκριζωθούν κι εσύ να μην αγκιστρώνεσαι από πουθενά

Να έχεις την επιλογή να γίνεις αλλά να επιμένεις να είσαι

Να μη φοβάσαι το άγγιγμα

Να μάχεσαι τον κυνισμό στο πνεύμα όπως θα μαχόσουν τον καρκίνο στο σώμα

Να στέκεις όρθιος αλλά να μορφάζεις από πόνο αν το αισθάνεσαι

Να φιλοξενείς το χρόνο αλλά να μην οικειώνεσαι ποτέ μαζί του

Να δίνεις το χέρι σου σ’εκείνον που σου δίνει ένα χαμόγελο

Να σου αρνούνται το αυτονόητο κι εσύ να μην αυτοδικαιώνεσαι

Να έχεις δυο λόγους να πεις

και να λες τον ένα

Να βλέπεις στον καθένα το παιδί μέσα του

Να μην σηκώνεις κανένα σταυρό που δεν σου υπόσχεται τη σταύρωση

Να έχεις ένα λόγο να πεις

και να προτιμάς τη σιωπή…

whispery moment

Angela Bacon-Kidwell 

Εντελέχεια

«…ὡς μὲν οὖν ἡ τμῆσις καὶ ἡ ὅρασις, οὕτω καὶ ἡ ἐγρήγορσις ἐντελέχεια, ὡς δ' ἡ ὄψις καὶ ἡ δύναμις τοῦ ὀργάνου, ἡ ψυχή· …»

«…όπως λοιπόν η τμήσις (το να κόπτη) είναι εντελέχεια του πελέκεως και η δράσις είναι η εντελέχεια του οφθαλμού, ούτω και η εγρήγορσις είναι η εντελέχεια του σώματος, η δε ψυχή είναι προς το σώμα, ως η όψις και η δύναμις προς το όργανον…»

Αριστοτέλης, Περί Ψυχής

(μετ. Παύλου Γρατσιάτου)

Περπατούσαν και συζητούσαν. Ήταν περασμένα μεσάνυχτα πια και οι περαστικοί είχαν λιγοστέψει. Αποφάσισαν να καθίσουν σε κείνο το παγκάκι που της είχε δείξει στην πρώτη τους συνάντηση.

Έμειναν για λίγο σιωπηλοί απολαμβάνοντας τη βραδινή καλοκαιρινή δροσιά. Ξαφνικά τον ρώτησε κάτι παράξενο.

«Αν έπρεπε οπωσδήποτε να κάνεις τατουάζ μια λέξη πάνω στο σώμα σου, ποια θα ήταν; Και γιατί;»

Γύρισε και την κοίταξε χαμογελώντας.

«Εντελέχεια», της είπε σχεδόν αμέσως και η απόκρισή του την εξέπληξε.

«Και γιατί;», τον ρώτησε αφού πέρασαν κάποια δευτερόλεπτα σιωπής.

«Εγώ πρώτα θα βεβαιωνόμουν ότι ξέρω τι σημαίνει η λέξη», της είπε περιπαικτικά.

«Ξέρω τι σημαίνει…», του αντιγύρισε όταν συνειδητοποίησε πως στην πραγματικότητα δεν ήξερε.

«Λοιπόν, μετά θα ρωτούσα που θα την ‘χτυπούσα’ τη λέξη. Κι από αυτή την πληροφορία μονάχα θα είχες την απάντηση στο ερώτημά σου. Το γιατί εννοώ»

«Μα, δεν ήταν ερώτηση περιέργειας ‘δάσκαλε’…», συνέχισε να τον πειράζει. «Λοιπόν… που θα τη χτυπούσες τη λέξη;»

«Δεν θα μου πεις πρώτα τι σημαίνει;»

«Δεν τον συμπάθησα ποτέ τον Αριστοτέλη… δεν θυμάμαι τώρα… οι ουσίες, οι ενέργειες, τα σώματα… δεν θυμάμαι… με μπέρδευε πάντα…»

«Ε, μπορείς να ‘γκουγκλάρεις’ στο κινητό σου… σου δίνω πέντε λεπτά…»

«Με κοροϊδεύεις;»

«Όχι, γι αυτό βγήκαν τα ‘έξυπνα’ τηλέφωνα… για χαζούς χρήστες», της είπε και προκάλεσε την παιχνιδιάρικη ‘πάλη’ που ακολούθησε.

«Δεν έχεις σκοπό να μου πεις λοιπόν…», του είπε ξανά αφού σταμάτησαν να παίζουν.

«Τι πράγμα;»

«Σε ποιο σημείο του σώματος θα έκανες το τατουάζ…»

«Στην πραγματικότητα δεν θα έκανα ποτέ τατουάζ… δεν μου αρέσει καθόλου ένα μουτζουρωμένο σώμα… εξαιρείται ο Ποπάυ ίσως…»

«Ούτε εμένα μου αρέσει ιδιαίτερα αλλά… κάτι σημαίνει για να το κάνει κάποιος…»

«Μονάχα υπό έναν όρο… μια μυητική σήμανση… ίσως μονάχα τότε… αλλά αναρωτιέμαι και πάλι, χρειάζεσαι μια στάμπα στο δέρμα για να… ‘θυμάσαι’;»

«Μπήκαμε σε άλλη συζήτηση…», ξεφύσησε εκείνη.

«Ξέχασες το ‘δάσκαλε’…»

«Δεν έχεις σκοπό να σοβαρευτείς απόψε. Εντάξει, τα παρατάω», του είπε κι έμεινε σιωπηλή δίπλα του.

Για λίγο μόνο.

«Είσαι κακός!», του πέταξε ξαφνικά.

«Έτσι πρέπει. Ο δάσκαλος στην ατραπό είναι κακός. Όπως ο αληθινός φίλος είναι σαν το σκληρό στρώμα και όχι το πουπουλένιο»

«Το’χεις κλέψει αυτό»

«Σωστά, από το Νίτσε», της είπε με θαυμασμό.

«Έχουμε διαβάσει κι εμείς πέντε πράγματα φίλε», του είπε δήθεν πληγωμένη.

«Ναι, πέντε πράγματα έχεις διαβάσει, δεν αμφιβάλλω», της απάντησε αμέσως αλλά είχε αποφασίσει να της μιλήσει αγνοώντας τις μπουνιές που δεχόταν στο μπράτσο του από τη μικρή γροθιά της.

«Λοιπόν θα σου πω… αν έπρεπε οπωσδήποτε να κάνω αυτό το τατουάζ… κι αν έπρεπε να είναι μονάχα μια λέξη, θα ήταν η εντελέχεια… και θα την έκανα στα νεφρά…»

Η σιωπή είχε διαφορετική υφή αυτή τη φορά.

«Στα νεφρά; Χαμηλά εδώ δηλαδή;», έκανε εκείνη και τον χάιδεψε απαλά στη μέση.

«Ναι αλλά χωρίς χάδια σεξουαλικού περιεχομένου», την σταμάτησε.

«Γιατί;»

«Γιατί είμαι καζαντζακικός, δεν το έχουμε πει; Η μεγάλη αλήθεια δεν είναι του κεφαλιού ή της καρδιάς… είναι νεφρική και… όταν μια τέτοια αλήθεια σε πλημμυρίσει ολοκληρωτικά, δεν έχεις πονοκέφαλο, ζαλάδα ούτε χτυπάει η καρδιά σου αλλόκοτα πρώτα… νιώθεις τα νεφρά σου να πονάνε και τη μέση σου να κόβεται στα δυο… Κάτι που αιώνες αναρίθμητους κοιμάται εκεί και που σηκώνεται μονάχα από τη σεξουαλική διέγερση, για λίγο όμως, αυτό θα σου πει αν αυτό που ζεις είναι αληθινό ή όχι…»

«Μα… ο νους;»

«Ο νους κατασκευάζει αλήθειες ανά πάσα στιγμή και τις καταβροχθίζει την επομένη. Εντελώς αναξιόπιστος όπως κάθε έξυπνος απατεώνας που μπορεί να σε γελάσει στο δρόμο»

«Και η καρδιά;»

Γύρισε και την κοίταξε κάπως μελαγχολικά. Κάπως σκοτεινά.

«Η καρδιά έχει την αλήθεια που σε πλημμυρίζει σαν άκτιστο φως αλλά δεν μπορεί να σε πάει ούτε βήμα παρά πέρα αν δεν έχει σηκωθεί το αρχαίο φίδι και δεν της έχει δώσει τις ποιότητες της ενέργειας που εκείνη δεν ορίζει. Όπως και μια μεγάλη και απόλυτη και αληθινή αγάπη… ακόμα κι αυτή από μόνη της δεν το μπορεί να σε μεταμορφώσει… γιατί η μεταμόρφωση είναι επικίνδυνη… είναι αλλοίωση… και αυτό σημαίνει ότι θα ξυπνήσεις σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο απ’αυτόν που κοιμήθηκες…»

«Δεν… δεν ξέρω αν καταλαβαίνω…»

«Είναι τόσο σπάνιο να μας συμβεί αυτό που χάνεται στις αφηγήσεις των παλαιών αδελφών, μέσα στους αιώνες, ως την αρχή του κόσμου…»

«Και η εντελέχεια;», επέμεινε εκείνη.

«Θυμάσαι την ιστορία με την κιβωτό του Νώε;»

«Ναι!», είπε εκείνη κι έλαμψαν τα μάτια της. Επιτέλους, ένα γνωστό πεδίο.

«Αν σε ρωτούσε κάποιος, τι απ’όλα αυτά που ξέρουμε στην ιστορία είναι η εντελέχεια, τι θα του έλεγες; Ο Νώε; Τα ζώα; Ο κατακλυσμός;»

Πέρασαν μερικά δευτερόλεπτα που η σιωπή σα να είχε γίνει ξαφνικά πυκνή και ηλεκτρισμένη.

«Δεν… δεν ξέρω…», του είπε τελικά.

«Η κιβωτός», της απάντησε. «αυτό είναι η εντελέχεια» και δεν θέλησε να πει τίποτα άλλο…

Σηκώθηκαν και σιωπηλοί περπάτησαν πάλι στη νύχτα…

 ιουλ2014

Soulmade

Stefan Eisele

Ηνίοχος

Με τα χρόνια, σου αποκαλύπτονται πολλά και διάφορα… δεν λέω πως εσύ τα ανακαλύπτεις… επιμένω πως αυτά σου αποκαλύπτονται… έχουν το λόγο τους… κι ας μην μπορείς να τον διακρίνεις αμέσως… άλλωστε, ελάχιστα μπορεί κανείς να διακρίνει αμέσως και μάλιστα με ικανή ενάργεια… συνήθως σύρεται από ‘τις εξελίξεις’, τη ‘ροή των γεγονότων’, τη δύναμη των δυνατών που θαυμάζει και την αδυναμία των αδυνάμων που φοβάται…

Με τα χρόνια σου αποκαλύπτεται, για παράδειγμα, πως συνήθως τα θορυβώδη αίτια οδηγούν σε ήσυχα αποτελέσματα. Εκείνο που μέσα σου φλυαρεί ακατάπαυστα, μια μέρα ξαφνικά, σιωπά, ακινητεί, ηρεμεί… αλλά δεν πεθαίνει… απλά αποσύρεται σε μια… ευφυή αδράνεια… είναι πάντα εκεί, χωρίς αμφιβολία όμως δεν πρόκειται να θορυβήσει ξανά ποτέ… δεν χρειάζεται… όταν το έκανε ήσουν απών… τώρα που είσαι παρών είναι μάλλον αργά…

Με τα χρόνια σου αποκαλύπτεται ακόμη πως αποδεκτό δεν γίνεται κάτι επειδή ‘είναι λογικό’ αλλά επειδή ‘λειτουργεί’ σε ένα πλαίσιο που κάποιοι, κάπου, κάποτε προκαθόρισαν ως λογικό και από τότε όλοι το ακολουθούν ως ιερό βιβλίο και θεόπνευστη αλήθεια. Έξω απ’αυτό το ‘λογικό’ πλαίσιο, φαίνεται πως επικρατεί ανισορροπία, αστάθεια, αμφιβολία και ωκεάνια ανασφάλεια… και κανείς δεν θέλει να δοκιμάζει την τύχη του Κολόμβου στα καλά καθούμενα… ειδικά αν τα απάνεμα λιμάνια των αιώνων έχουν πάντα μια θέση να σε περιμένει… τώρα βέβαια, ως γνωστόν, η παρατεταμένη παραμονή ενός πλοίου σε ένα λιμάνι ισοδυναμεί με έναν αργό θάνατο… ακριβώς αυτό…

Με τα χρόνια σου αποκαλύπτεται επίσης πως εκείνο που ‘αξίζει’ δεν είναι αναγκαστικά και το πλέον άξιο καθώς την αξιοδότηση δεν έχεις κάνει εσύ αλλά κάποιοι που προηγήθηκαν και επέβαλλαν τα πρωτόκολλα και είναι πολύ κοπιαστικό και αγχωτικό να επαναστατήσεις για να τα αλλάξεις. Η ‘αξία’ των άξιων και η ‘απαξία’ των ανάξιων δεν έχει άλλωστε και τόση σημασία όταν ετεροπροσδιορίζονται κι αυτά ακόμη τα αυτονόητα, όπως η δροσιά μιας πρωτότυπης σκέψης, η τολμηρή έξοδος από ένα σύστημα που σκοτώνει την έμπνευση ή το άλγος της καθημερινής συμβίωσης με τη βλακεία και την τυφλότητα.

Πολλά ακόμα σου αποκαλύπτονται με την πάροδο των ετών… κάθε μέρα ξυπνάς όλο και σοφότερος και κάθε μέρα αντιλαμβάνεσαι πως ο νους δεν παλεύει πια ως ηνίοχος να σε κρατήσει δέσμιο στο άρμα του…

Το επιτυγχάνει πλέον αυτό άριστα ο χρόνος. Και η φθορά…

Πριν που δεν ‘καταλάβαινες’ είχες όλη την ενέργεια και την σπατάλησες στο ‘να ζήσεις τη στιγμή’… δήθεν…

Τώρα που ηνοίχθησαν οι οφθαλμοί σου απολαμβάνεις ως μοναχικός ηδονοβλεψίας το κάθε ηλιοβασίλεμα…

και ετοιμάζεσαι…