στον τόπο του άλλου…

  Alone at night

Marc Apers

Η Οικονομία της Τάξης μάς θέλει παιδιά. Παιδιά αφρόντιστα από τη λογική και εγκαταλελειμμένα από τη σκέψη. Μας θέλει παρατημένους σε πολυάνθρωπους σταθμούς, σε πλατείες επαρχιακών πόλεων που αντιγράφουν σε κακαισθησία τις μεγάλες, σε λεωφόρους όπου οι οδηγοί σε προσπερνούν επιταχύνοντας στη θέα της ορφάνιας σου.

 

Η Οικονομία της Αφαίρεσης μάς θέλει γυμνούς και ανιπτόποδες. Λερούς και τσακισμένους από την καταιγίδα της νύχτας, αναμαλλιασμένους και επαίτες. Μετανάστες και ανέστιους σε αφιλόξενους τόπους. Γιατί η ενσάρκωση συντελείται πάντα στον τόπο του άλλου.

 

Η λαιμαργία του Αχανούς είναι τόσο μεγάλη που δεν περισσεύει γενναιοδωρία για κανέναν. Ούτε ρωγμή συμπόνιας, ούτε αμυχή ελπίδας. Γιατί η ανθρώπηση είναι μια διαδικασία μυστική, ομιχλική και οι ανάσες οφείλουν να ζεσταίνουν μονάχα το είναι.

 

Η απληστία του Ομοούσιου μάς φτερώνει μονάχα όταν απαρνηθούμε τα εαυτικά μας πάθη, το βλέμμα στο απόλυτο του μεμονωμένου και θέλει την καρδιά να βροντά από τον πόθο να σπάσει το οστέινο κλωβό της. Γιατί η καρδιά δεν φυλακίζεται και έχουμε λατρέψει κάθε μορφής αιχμαλωσία.

 

Η περιπέτεια του βίου μάς γυμνώνει το πρώτο λεπτό που ανοίγουν οι οφθαλμοί, που πεθαίνουμε ως βρέφη και γεννιόμαστε ως πρόσωπα και το στερνό εκείνο λεπτό που υποδεχόμαστε τον καλό μας φίλο που μας ψιθύριζε πάντοτε στο αυτί ‘είμαι αυτός που αγαπάς και δεν το ξέρεις’.

 

Και δεν υπάρχει έλεος σε τούτη την αγάπη.

Γιατί η αγάπη είναι ένα άνθος που φυτρώνει πάντα στον τόπο του άλλου…

Το φθινόπωρο γεννιούνται οι άνθρωποι που πρόκειται να γίνουν μύστες...

 

 

Έτσι είναι το φθινόπωρο… έτσι συνέβαινε πάντα… και πάντα αυτό θα γίνεται…

Έτσι τοποθετεί, θέτει το φθινόπωρο τον άνθρωπο. Διαμορφώνει τη στάση του, εμπνέει το στοχασμό του… στην ουσία, γεννά όχι μονάχα το στοχασμό στον άνθρωπο αλλά τον ίδιο τον άνθρωπο του στοχασμού…

Γιατί αυτό είναι το φθινόπωρο… ο στοχασμός μετά τον οργιώδη ερωτισμό του καλοκαιριού και πριν απ’τον θλιπτικό εγκλεισμό του χειμώνα… τα καλοκαίρια και οι χειμώνες δεν γεννούν ανθρώπους του στοχασμού… ίσως μονάχα η άνοιξη μα με άλλο πρόσημο και άλλη διάθεση.

Το φθινόπωρο γεννιούνται οι άνθρωποι που πρόκειται να γίνουν μύστες.

Και το φθινόπωρο τελούνταν τα Μεγάλα της Ελευσίνος και Ιερά Μυστήρια. Της Δηούς και της Κόρης.

Ο άνθρωπος του φθινοπώρου είναι όρθιος, στητός και σιγηλός. Πίσω του το σκανδαλώδες, παιχνιδιάρικο, θορυβώδες καλοκαίρι. Εμπρός του το σπήλαιο. Το σπήλαιο και η ειρκτή. Εκεί όπου θα εισέλθει για να ακυρώσει προσωρινά τον εαυτό του ώσπου να επελάσει καλπάζουσα και θριαμβική η άνοιξη… Όμως τώρα είναι σιωπηλός, όρθιος και συνοφρυωμένος. Αυτός είναι ο άνθρωπος του μεταιχμίου, της μετάβασης, των συνόρων…

Γιατί το φθινόπωρο γεννά το εκλεκτότερο και σπανιότερο είδος πολεμιστών. Γεννά ακρίτες.

Γεννά απελάτες…

Κι αυτοί υπήρξαν στη διαχρονία της ιστορίας οι πιο μοναχικοί και οι πιο γενναίοι των ανθρώπων…

Κόκκινες καρέκλες…

 

 

Τ

ο ξέρω πια… το νιώθω… όλο μου το είναι το φιλοξενεί σαν ξενιστής που έχει καταληφθεί από μια βρόμικη ανάσα… αυτό που ένιωθες κι εσύ… κι ας μην το εξέφραζες πια… ειδικά τα τελευταία χρόνια… γιατί από ένα σημείο και μετά πέρασες μέσα στο μεγάλο σύμπαν της σιωπής… δεν είχες κάτι άλλο πια να φωνάξεις, δεν είχες κάτι για να διαμαρτυρηθείς… όλη σου η αγωνία, όλος σου ο σπαραγμός έγινε τούτο που νιώθω κι εγώ… αμηχανία… υπόρρητο ‘γιατί’ που δεν έχει απάντηση, που δεν θα έχει ποτέ του απάντηση…

Το νιώθω και όταν με τυλίγει είναι σαν να αγκαλιαζόμαστε… όπως εκείνες τις τελευταίες φοβερές ημέρες πριν πάρεις το στερνό μονοπάτι προς το Μεγάλο Άγνωστο… όπως εκείνο το στερνό πρωινό που μας αγκάλιασε ο πυρετός… το νιώθω και σαν με τυλίγει δεν έχω μονάχα το ρίγος της Ύπαρξης αλλά και της Ανυπαρξίας που κάνει την ψυχή να δυσφορεί ή να αναζητά το χαμένο της σπίτι… τη γενέθλια μήτρα της…

Η αγκαλιά τούτη είναι μια παρηγοριά κι ας έχει φόβο και ανασφάλεια και αγωνία… ναι, αγωνία… σαν ένα απέραντο σκοτεινό σεντόνι που σκεπάζει όλα τα στερεώματα… κάποιες φορές όταν σε κοιτούσα αναρωτιόμουν πώς να είναι να ζεις κάτω απ’το δικό σου στερέωμα… τότε δεν μπορούσα να απαντήσω… τότε δεν ήθελα και δεν τολμούσα να απαντήσω… ούτε τώρα το γνωρίζω ως τα βαθύτερα του είναι μου… μα έχω την ποιότητα και την ανάσα αυτού του βιώματος που δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε απ’όσα έχω νιώσει στη ζωή μου…

Πρόσφατα βρέθηκα σε κείνο το γνωστό χώρο που οι δυο μας επισκεπτόμασταν τόσο συχνά τα τελευταία χρόνια… είδα τις καρέκλες άδειες… εκείνες τις κόκκινες καρέκλες… όμως ξαφνικά σα να διέκρινα τη φιγούρα σου… καθόσουν εκεί, όπως πάντα και γύρισες το κεφάλι… με είδες και μου χαμογέλασες… μέσα απ’την αγωνία σου… όπως πάντα… αυτή η αγωνία τα γέννησε όλα και τα κατάπιε όλα…

Σε κοιτάζω ίσια στα μάτια τώρα αδελφέ μου και πάλι δεν τολμώ να πιστέψω ακόμα ότι έχω μάτια και βλέμμα αλλά όχι εσένα…

Κι από το θάρρος τούτο που σιγά σιγά ξεθυμαίνει με το πέρασμα των ημερών και των χρόνων, δεν έχει σηκωθεί ακόμη αυτός ο άνθρωπος που θα μπορέσει να αρθρώσει ολόκληρο το λόγο… όχι ακόμη… κι αν δεν προλάβει να το πράξει, τούτο θα είναι γιατί δεν είχε ποτέ τη δύναμη… και την ανδρεία και το κουράγιο…

Αναζητώ κουράγιο από σένα… όπως σε βλέπω καθισμένο σε κείνη την καρέκλα να με κοιτάς με την ψυχή στα όμορφά σου μάτια…

Κι ακόμα αντλώ κι ακόμα δεν μου φτάνει…

Ας ευγνωμονούμε τη φύση λοιπόν…

«…Έτσι γίνονται τώρα τα πρώτα πραγματικά βήματα από την ωμότητα στον πολιτισμό, ο οποίος συνίσταται όντως στην κοινωνική αξία του ανθρώπου. Έτσι αναπτύσσονται σιγά-σιγά όλα τα χαρίσματα, διαμορφώνεται η καλαισθησία κι ακόμη γίνεται με την πρόοδο της διαφώτισης η αρχή για τη θεμελίωση ενός τρόπου σκέψης, ο οποίος, με τον καιρό, μπορεί να μεταβάλει την ωμή φυσική καταβολή να διακρίνουμε ηθικά, σε καθορισμένες πρακτικές αρχές και συνεπώς μια παθολογικά αποσπασμένη συναίνεση προς μια κοινωνία τελικά σε ηθικό όλον. Δίχως εκείνες, τις καθ’εαυτές όχι βέβαια αξιαγάπητες ιδιότητες της ακοινωνησίας, από τις οποίες εκπηδά η αντίσταση, την οποία κατ’ανάγκη θ’απαντήσει εγωπαθώς επαιρόμενος ο καθένας, θα παρέμεναν όλα τα χαρίσματα παντοτεινά κρυμμένα μέσα στο βλαστό τους, σε μια αρκαδική ζωή βουκολικού ειδυλλίου, σε τέλεια αρμονία, αυτάρκεια και αμοιβαία αγάπη. Οι άνθρωποι, ήσυχοι σαν τα πρόβατα τα οποία οδηγούν στη βοσκή, δεν θα έδιναν στην ύπαρξή τους αξία μεγαλύτερη απ’όση έχει η ζωή του κοπαδιού τους. Δεν θα εκπλήρωναν το κενό της δημιουργίας ως προς τον σκοπό ως έλλογη φύση. Ας ευγνωμονούμε τη φύση λοιπόν που είμαστε ασυμβίβαστοι, δυσμενείς και ζηλότυποι ματαιόδοξοι, που έχουμε το ανικανοποίητο πάθος να έχουμε ή και να άρχουμε! Δίχως αυτά δεν θα ύπνωτταν όλες οι εξαίρετες καταβολές στην ανθρωπότητα για πάντα ανανάπτυκτες…»

Immanuel Kant, Μεταφυσικές Αρχές της Φυσικής Επιστήμης [Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft] (1786)

 

Καμιά φορά από ένα μικρό απόσπασμα μπορεί κάποιος, αν είναι ασκημένος στην παρατήρηση να συντάξει κανονική διατριβή. Για τον μεγάλο Καντ έχει ειπωθεί ότι υπήρξε ο πρώτος… μετά τον Πλάτωνα. Οι δυο μεγάλοι πυλώνες της φιλοσοφίας διαχρονικά και παγκόσμια. Δεν έχει σημασία αν συμφωνεί κάποιος ή διαφωνεί –προσωπικώς τείνω να συμφωνήσω. Όμως, μέσα στην καρδιά του Διαφωτισμού, ο ‘ασκητής της Καινιξβέργης’ που μας παρότρυνε να ‘τολμάμε να σκεφτόμαστε’ και πολύ καλά έκανε, διατυπώνει αφορισμούς και… προφητείες που έμελλαν και να πραγματωθούν και να φαντάζουν σήμερα σαν… κόλαση. Η ‘τέλεια αρμονία, αυτάρκεια και αμοιβαία αγάπη’ θεωρούνται αξίες μιας ‘αρκαδικής ζωής βουκολικού ειδυλλίου’, χαρακτηριστικές εκφράσεις της εποχής του με την έντονη επίδραση του Ρουσσώ και της αυταξίας του συναισθήματος και της λατρείας της φύσης. Για να εκπληρώσουν οι άνθρωποι τον σκοπό τους ως ‘έλλογες φύσεις’ –εδώ κάτι θα είχε να μας πει και ο Αριστοτέλης- πρέπει να ξεφύγουν από την ζωή του ‘προβάτου’ και να περάσουν σε έναν άλλο… βιότοπο. ‘Ας ευγνωμονούμε τη φύση λοιπόν που είμαστε ασυμβίβαστοι, δυσμενείς και ζηλότυποι ματαιόδοξοι, που έχουμε το ανικανοποίητο πάθος να έχουμε ή και να άρχουμε! ‘ λέει ο μεγάλος διανοητής που έκοψε την ιστορία της φιλοσοφίας ξανά στα δυο όπως είχε κάνει ο Πλάτων αιώνες πριν.

Και αναρωτιέμαι, τι προετοίμασαν όλα τούτα;

Μήπως το χάος που ζούμε σήμερα μετά από 250 χρόνια; Γιατί και ασυμβίβαστοι είμαστε και ματαιόδοξοι και έχουμε και άρχουμε… και ο πλανήτης στενάζει κάτω απ’τη ματαιοδοξία μας και την αρχομανία μας…

Και προσβλέπουμε στην ‘αρκαδική’ βουκολική ζωή ως έναν παράδεισο ‘αρμονίας και αγάπης’ για να ξεφύγουμε από τα ψυχοφάρμακα…