The Egalitarians
Art Print by Roswitha Schleicher-Schwarz
Είναι
οπωσδήποτε δύσκολο να διατυπωθεί, να αρθρωθεί, να αποδοθεί δια των λέξεων και της
συναρμογής τους σε ένα δομημένο σύνολο όμως, τελικά, όλα με κάποιον τρόπο
αποδίδονται και διατυπώνονται.
Εδώ με
απασχολεί η επίθεση που δέχεται η
ανθρώπινη προσωπικότητα τις τελευταίες δεκαετίες… οι επιθέσεις για την
ακρίβεια… επιθέσεις που ρηγματώνουν την όποια συμπάγειά της, τραυματίζουν την ακεραιότητά
της και υποσκάπτουν την ίδια την υπόστασή της. Σε δυο άλλες αναρτήσεις μου,
λίγο καιρό πριν (‘Ενσυναίσθηση και απο-ιεροποίηση του προσώπου’ και «Η
‘χρήση’ του άλλου» ) κάνω κάποιες νύξεις που ιδιαίτερα αφορούν την προβληματική
και σημαντική της σχέσης. Πρώτα σε δυαδικό μοντέλο, έπειτα τις όλες σχέσεις… τις
σχέσεις στην ίδια τους την προοπτική, απ’τα θεμέλια ως την εκδήλωση… σχεδόν
ό,τι γράφω, θα πει κάποιος που έχει την καλοσύνη και την υπομονή να με
διαβάζει, στην ουσία αυτό με απασχολεί εντονότατα… αυτό που θα απέδιδα
συμπυκνωτικά με τον όρο ‘αποπροσωποποίηση’…
Κι αυτή είναι η συνισταμένη όλων των επιθέσεων που δέχεται ο ‘σημερινός’ και
συγκαιρινός άνθρωπος… η επίθεση στο
πρόσωπό του.
Θα παραθέσω
κάποιες σκέψεις… έτσι, παρατακτικά αν και ανάκατα… χωρίς να κουράσω, ελπίζω…
Μεταπολεμικά
η ανθρωπότητα βίωσε τούτη την συντεταγμένη επίθεση τόσο μαζικά όσο και ατομικά.
Ο καθένας την έζησε, την εισέπραξε, την ένιωσε ‘στο πετσί’ του, είτε την
αντιλήφθηκε είτε όχι. Συνήθως όχι. Ο νέος κόσμος που ανέτειλε μετά την ρίψη και
της δεύτερης ατομικής βόμβας ήταν στην ουσία ένας κόσμος που ευαγγελιζόταν την εξαφάνιση του προσώπου. Όχι σαρκικά
και σωματικά. Το σώμα ήταν ο πολύτιμος φορέας, το ακριβό ένδυμα και το ιερό
ενδιαίτημα όχι πια του πνεύματος αλλά του… κενού. Η εκστρατεία εναντίον του
προσώπου δεν εννοείται μονάχα στη θεολογικο-πνευματική της συνάφεια. Ας δει
κάποιος την μεγαλύτερη εικόνα. Νοείται πρώτιστα και μέγιστα υπαρξιακά, υπαρκτικά. Κι αυτό στην αρχή ‘δεν μας χάλασε’
καθόλου καθώς οι περισσότερες οικονομίες του δυτικού ‘προηγμένου’ κόσμου είχαν
αλματώδη πρόοδο και η ευημερία σε καταναλωτικά αγαθά νάρκωνε σιγά σιγά και
προοδευτικά όλες τις συνειδήσεις. Τα προβλήματα πέρασαν από το υπαρκτικό στο ‘ψ’
πλαίσιο (ψυχολογικό, ψυχιατρικό, ψυχοθεραπευτικό κλπ). Ο άνθρωπος δεν είχε
πλέον προβλήματα… αποτελούσε ο ίδιος πρόβλημα.
Και γι’αυτό η επικέντρωση των θεραπειών δεν ήταν τα προβλήματα αλλά… ο ίδιος. Ο
ίδιος και το συναίσθημά του. Ο ίδιος και η πραγματικότητά του. Ο ίδιος και οι
αντιλήψεις του. Οι μεγάλες αφηγήσεις κατέρρεαν και τα ερείπια έθαβαν την
ταυτότητα, την ιδιοπροσωπία, την ιδιοσυγκρασία, την αυτονομία, την αυθορμησία,
την πνευματική αυτό-εξέλιξη, το ‘αυτοέν’
για να δανειστώ έναν Παλαμικό όρο των Ησυχαστών που αναφέρεται μεν στον Θεό
αλλά εδώ μεταγράφεται με ειναιικούς όρους. Το ‘αυτοέν’ του ανθρώπου έπαψε πλέον
να υφίσταται ως όρος, σήμανση, σύμβολο ή λέξη. Περάσαμε από ‘το εγώ στο εμείς’
κατά την λεγόμενη του συρμού θεώρηση.
Πόσο ύπουλες είναι τελικά οι ‘καλές
προθέσεις’…
Ως και ο
εθελοντισμός έγινε ‘ιδεολόγημα’, περίπου θεσμός και αυταξία. Ως και η
αλληλεγγύη πήρε χαρακτηριστικά μιας ιμπεριαλιστικής φιλανθρωπίας που
προβάλλεται, φωτίζεται, διαφημίζεται και θριαμβεύει. Ταυτόχρονα, η υπόσκαψη της
αληθινής αυταξίας, της μόνης που το ελληνορωμαϊκό κατηγόρημα κληροδότησε
αυθεντικά στους επιγόνους, συκοφαντήθηκε, αλλοτριώθηκε, καταδολιεύτηκε. Γιατί
το ελληνορωμαϊκό κοσμοείδωλο με υπερέχουσα την ελληνική θεώρηση, ξεκινά
επαγωγικά από τη μονάδα, τον ολοκληρωμένο άνθρωπο, τον φιλόσοφο, τον αρμονικό
και ευτυχή φύλακα της Φύσης και Κτίσης και περνά στην πόλη και σε όλον τον
κόσμο. Τούτη τη θεώρηση ανέπτυξαν παραγωγικά ακόμη και οι χριστιανοί πατέρες,
όλων των σχολών (Καππαδόκες, Αντιοχειανοί, κ.α.), ακόμα και της δυτικής ‘νομιναλιστικής’
και σχολαστικής κατεύθυνσης. Ο άνθρωπος,
το ανθρώπινο πρόσωπο είναι όρος απαράβατος της όποιας εξέλιξης, της όποιας
δράσης, της όποιας σωτηρίας. Και οι συνάξεις, η εκκλησία δεν είναι μετοχή
απρόσωπων ανθρώπων, άδειων κουφαριών σε τελετές μαγικοθρησκευτικής τάξης αλλά ενσυνείδητων όντων που προϋποθέτουν
βούληση, ελευθερία και επιλογή.
Όλα
τούτα, παρατηρεί κανείς πως πλέον αποτελούν λέξεις χωρίς νόημα μέσα σε έναν
χυλό από ‘θέλω’, ‘απαιτώ’ και ‘νιώθω’. Από τη μετοχή στο ‘κοινό άθλημα’ μιας
κοινοτικής ή κοινωνικής ανέλιξης περάσαμε στον φετιχισμό του βιώματος. Το μόνο που έχει σημασία is to make money and have fun… κατά
τη δημοφιλή και κυνική αμερικανική παγκόσμια νεο-θεολογία του νοήματος του ζην…
Να έχεις
λεφτά και να περνάς καλά…
Να
νιώθεις καλά…
Να νιώθεις καλά… όχι να είσαι καλός…
Βλέπετε…
το επίθετο έγινε …επίρρημα
Ως και ο
μέγιστος Νίτσε θα συμφωνούσε εδώ με την ταπεινότητά μου όταν φώναζε πως τα όρια
του πολιτισμού τα θέτει η γραμματική του…
Και στο
επίπεδο αυτό η επίθεση επέτυχε το σκοπό της…
Ο
σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να μην έχει να φάει, να μην έχει πολλά χρήματα έχει όμως
πολλά… προφίλ… δεν χρειάζεται την
μία προσωπικότητά του που αγνοεί… έχει πληθώρα ‘εαυτών’ προς χρήσιν και όταν
κάποιες επιτελέσουν το σκοπό τους, εγκαταλείπονται για να οικοδομηθούν άλλες…
Ο προσωπομονισμός του αλλοτινού ανθρώπου
μεταλλάχθηκε σε προφιλμονισμό…
Σε μια
συζήτηση με έναν φίλο μου δικηγόρο, του έθεσα το εξής ζήτημα. Αν κάποια από τις
περσόνες μου στα σόσιαλ κατηγορηθεί για κάποιο κακούργημα, εγώ γιατί θα πρέπει
να εμφανιστώ στο δικαστήριο; Για ποιο λόγο; Δεν έκανα εγώ τίποτε κακό. Ας δικάσουν και καταδικάσουν το συγκεκριμένο
προφίλ. Κι αν έχω εκατό προφίλ, έχω εκατό διαφορετικές συμπεριφορικές
συναφειακές δράσεις, εκατό διαφορετικά σύμπαντα. Εγώ όμως, που έχω διαλυθεί ‘πλωτινικά’
σε αυτόν τον υπερ-εαυτικό ωκεανό δεν είμαι πουθενά.
Γιατί με
εγκαλείτε ως ‘πρόσωπο’ να λογοδοτήσω;
Ο φίλος
μου έξυνε το κεφάλι του και αρχίσαμε να γελάμε πικρά και οι δυο…
Και
έχουμε μέλλον μπροστά μας…
